Batoneren met een vaststaand mes

Je ziet het in veel Youtube-reviews: het batoneren met een vaststaand mes. Volle bak wordt los geramd op messen, klein en groot. Is dit een goed idee? Waarom zou een mes dit wel of niet aan kunnen? Wij leggen het uit.

Wat is batoneren?

Batoneren is het splijten van een stuk hout door met een ander stuk hout (de baton) op het mes te slaan. Het mes wordt zo als wig gebruikt. Zo maak je heel eenvoudig hout klein voor houtsnijprojecten en voor het aanmaken van vuur.

Een mes is niet het beste gereedschap!

Het is belangrijk om te weten dat een mes niet het meest geschikte stuk gereedschap is voor het splijten van hout. Een bijl is namelijk veel beter geschikt. Door zijn constructie waarbij je de lengte van de steel en het gewicht van de kop gebruikt om momentum op te bouwen splijt je gemakkelijk zelfs het taaiste hout. Bij het batoneren moet alles uit spierkracht komen.

Waarom zou je dan toch batoneren?

Batoneren is als techniek in een survivalsituatie onmisbaar. Daar heb je het namelijk niet altijd voor het kiezen of je een bijl bij je hebt. Of word je beperkt door een maximaal gewicht wat je bij je kunt dragen. Dan is het handig om de techniek te beheersen, en een mes bij je te hebben waarmee je daadwerkelijk kunt batoneren.

Gek genoeg zie je ook in video’s en artikelen over bushcraft vaak dat er flink gebatoneerd wordt. Eigenlijk is dat gek. In tegenstelling tot een survivalsituatie kies je er bij bushcraft namelijk zelf voor om de natuur in te gaan. En dus ook wat je meeneemt. Een bijl zou dan ook bij je basisuitrusting moeten horen.

Een bijl is voor het kloven van hout bijna altijd een betere optie dan een mes

Zijn alle vaste messen geschikt voor batoneren?

Heel kort: nee. Er zijn genoeg vaststaande messen die door hun ontwerp, constructie of materiaalgebruik simpelweg niet gebouwd zijn om de stress die batoneren met zich meebrengt te doorstaan. Zo kan een lemmet dun uitgeslepen zijn. Fantastisch voor een jachtmes, minder handig wanneer je het mes wilt laten werken als een bijl. Dan hebben we het met name over holgeslepen messen, uitzonderingen daargelaten.

Veel koolstofstalen messen kunnen juist wel goed tegen een stootje. Roestvaste staalsoorten hebben over het algemeen net iets meer moeite met het verwerken van de impact. Altijd geldt dat het mes dik genoeg moet zijn. Als vuistregel houden wij graag aan dat je minimaal 3 mm lemmetdikte nodig hebt om het mes een beetje heel te houden. En het mes moet full-tang zijn. Dat is het sterkst.

Batoneren met een zakmes is trouwens in alle gevallen een slecht idee. Hoe sterk het zakmes ook oogt. De vergrendeling en scharnierconstructie kunnen daar simpelweg niet tegen en het is het recept om je vingers kwijt te raken!

Batoneren en garantie

Vaak komen we tegen dat het batoneren misgelopen is. Dat er toch een stuk uit de snede gebroken is. Dat is zuur, maar het valt bijna nooit onder garantie. Je vraagt namelijk van een mes, een stuk snijgereedschap, dat het gaat kloven. Niet waarvoor het mes doorgaans ontworpen is. Het wordt dan gezien als ‘misbruik’. Je hebt in veel gevallen namelijk garantie op materiaal- en fabricagefouten. Niet op gebruiksschade of slijtage. Uitzonderingen daargelaten uiteraard: sommige fabrikanten ontwerpen messen om ook in een survivalsituatie te kunnen batoneren. En een bedrijf als ESEE geeft levenslange garantie op bijna alles.

En zelfs wanneer je zou verwachten wanneer een mes er tegen kan, kan er nog iets misgaan. Zo kan je een extreem harde noest tegenkomen. Of een spijker, kogelpunt of ingegroeid steentje. Bedenk ook dat wanneer hout op de grond heeft gelegen, er vaak zand of kleine steentje op zitten. Niet echt lekker voor de snede. Die snede is namelijk ook een ‘resource’. Door te batoneren ‘verbruik’ je scherpte van de snede, die je ook voor iets anders had kunnen gebruiken.

Welke messen kunnen echt goed batoneren?

Er zijn gelukkig ook messen waarvan we weten dat ze goed geschikt zijn voor het batoneren van hout. Daarvan hebben we er enkele voor je op een rijtje gezet. Let op: dit zijn alleen messen waarvan wij vinden dat ze goed batoneren. Garantievoorwaarden hebben we buiten beschouwing gelaten.